این نمایندگی در سال ۱۳۰۰ خورشیدی تأسیس و مدارس لنگرود ، رودسر و املش را زیر نظر داشت . در سال ۱۳۱۴ اداره معارف رودسر و رانکو از لنگرود جدا شده و به شهسوار (تنکابن) پیوست و در سال ۱۳۲۰ شهسوار منتزع و جزو شهرستان لاهیجان قرار گرفت ولی در مجموع از رودسر و رانکو در تمام مدارک موجود با هم نام برده شده است .
از آنجایی که املش در گذشته تیول خاندان صوفی بوده لذا نفوذ تدریجی سواد و دانش در طبقه مرفّه آن یعنی در میان خان ها و خانزاده ها و به همراه آن ایجاد مکتب ها در پاره ای از نقاط آن سبب شد که کم کم به تعداد افراد با سواد آن افزوده شود . دهکده بزک کُجید در سُمام تنها دهکده در شمال ایران است که در گذشته دارای مدرسه و کتابخانه بوده و در مسجد بزرگ آن روزگاری بحث های فقهی وفلسفی انجام می گرفته است . مدرسه این حیاط دارای یک حیاط و سه حجره بوده که تابستان ها سبب جمع شدن گروهی از طلبه ها می شد ، اینها از شهرهای قزوین ومازندران وگیلان به آنجا رفته و به مدت سه ماه از مضحر استادان بزرگی که در کُجید بودند کسب فیض می کردند . تعداد این طلبه ها گروهی به صد نفر می رسید . ولی متأسفانه امروزه از آن همه رشد فرهنگی غیر از دو مدرسه ابتدائی و راهنمایی نشانی دیده نمی شود .
در سال ۱۳۰۴ در فهرست مدارس استان از مدارس استان از مدرسه ابتدائی صوفیه در شهر املش با ۴ معلم و ۷۸ دانش آموز نام برده شده است که با تلاش نصر ا… خان صوفی در پارک میرزا کوچک خان فعلی (اتاقسرا قبلی) انجام گرفت که دبیران آن غلام حسین خان بامداد صوفی ، رضا خان صوفیلو ، تقی پور تقی املشی ، شیخ مهدی ربانی ، مشتاقی تشکیل می دادند .
نخستین دبستان دولتی املش به نام «مولوی» در سال ۱۳۱۷ تأسیس گردید که دارای ۱۸۰ نفر دانش آموز و ۶ کلاس درس بود . مدیر دبستان حسین خان سمیعی صوفی که مدیر رضا خان صوفیلو بود و معلمان دبستان مذکور عبارت بودند از : احسان اسدی ،سیروس زیاری شلمانی ، اسحق تحریری ، محمد باقر اسماعیلی ، احمد ترابی صوفی و خانم نسترن . اولین دبیرستان املش به نام دبیرستان «مولوی» بود که در سال ۱۳۳۲ تأسیس شد و دارای سه کلاس درس و ۷۰ نفر دانش آموز بود . مدیر این دبیرستان صمد پاکسرشت صوفی بود ودبیران آن عبارت بودند از : هادی جوشنی ، قدرت ا… خلاق دوست ، تراب ترابی ، محمد رضا صوفی .
تا سال ۱۳۵۰ تحصیل در مدارس ایران به دو دوره ۶ساله ابتدائی و دبیرستان تقسیم می شد . از سال ۱۳۵۰ دوره ۶ساله ابتدائی به پنج سال کاهش یافت و دوره دبیرستان به دوره راهنمایی ۳ ساله و متوسطه ۴ ساله تقسیم گردید . براین اساس اولین مدرسه راهنمایی املش به نام «نو بنیاد» در سال ۱۳۵۲ تأسیس شد که حدود ۹۰ نفر دانش آموز داشت . تعداد کلاس های آن سه کلاس درس بود و مدیران مدرسه قاسم صوفی سیاوش بود .
دفتر نمایندگی آموزش و پرورش منطقه املش (اداره فرهنگ سابق) برای اولین بار در سال ۱۳۲۷ زیر نظر اداره فرهنگ شهرستان رودسر شروع به کار کرد و صمد پاکسرشت صوفی اولین رئیس فرهنگ معرفی گردید در سال ۱۳۵۹ دفتر نمایندگی به اداره ارتقاء پیدا کرد و مستقل از نظارت مرکز شهرستان ( رودسر ) به ایفای نقش پرداخت .
مدیران و رؤسای آموزش وپرورش شهرستان املش از ابتدای شروع به کار دفتر نمایندگی تا به امروز عبارت اند از : صمد پاکسرشت صوفی ، مهدی نجفیان ، روشنی ، جعفر فریدونی ، احمد ترابی صوفی ، پور محمدی ، محمد رضا صوفی ، کاظم ربانی املشی ، قدرت ا… نیک روش ریا، احمد مکارم ، باقر علی عاشوری ، کاظم معمایی ، ابوالقاسم پایکن ، محمد حسین خانجانی ، حسن کریمی ، محمد رضا قربان پور ، حسن حبیبی پور فتیده ، حسن بادفر ، الیاس جعفری ، محمد فائزی و قربان احمدی .
منبع: نشریه آوای املش
بسیار جالب بود. دبستان دولتی حافظ خرشتم هم قبل از سال 1350 تاسیس شده است.پیشنهاد می شود عکس های قدیم شهر املش و حومه که از مراکز عمومی گرفته شده در سایت قرار گیرد. برای ما که خارج از استان هتسیم بسیار خاطره انگیز خواهد بود و به غنای این سایت هم کمک خواهد کرد. با تشکر